Un proyectu de presupuestos pal asturianu ridículu, insuficiente y decepcionante

Depués de conocer el proyectu de presupuestos pal 2016 pactáu pol PSOE y IX, la Xunta pola Defensa de la Llingua Asturiana (XDLA) nun pue más que mostrar el so descontentu coles cifres pa la política llingüística. Un presupuestu que supón el 0.04% del total de les cuentes asturianes ye ridículu, insuficiente y decepcionante -0,2% si namás se tien en cuenta la partida de la Conseyería d'Educación y Cultura, que ye la segunda con más presupuestu-, sobre manera cuando se fala de desarrollar el Plan de Dignificación del Asturianu aprobáu pola Xunta Xeneral y nun ta contemplada nenguna dotación económica p'aplicalu.

Hai quien dirá qu'en tiempos de crisis hai otres prioridaes, como l'empléu o la educación, pero hai que recordar que l'asturianu, amás d'un patrimoniu cultural que tenemos la obligación de preservar, pue xenerar una industria vinculada a la cultura que tamién supón puestos de trabayu y que, sobre manera, crea una marca de calidá y una imaxe cola que vender el territoriu nel esterior. Nun valen yá sides como la de la crisis económica, porque en tiempos pasaos tampoco se fixo la inversión que facía falta. Prestaríanos saber cuándo va ser el tiempu del asturianu, porque llevamos 40 años esperando por esi momentu. Hai que volver repetilo: les comunidaes más prósperes son les que fixeron l'apueste por valorar la so llingua propia y la cultura fecha nella. Por exemplu, la industria del castellanu supón un 15% del PIB del Estáu, mentes que nel País Vascu l'idioma xenera yá un 6,3% del empléu -56.142 puestos de trabayu- y supón el 4.2% del PIB. Mentanto, la industria cultural n'asturianu ta condenada a la marxinalidá y precariedá: nesti proyectu de presupuestos recibe 220.000 euros, migayes en comparanza, por poner namás un casu de la mesma conseyería, colos cuasi 3 millones que se dediquen al deporte estacional del esquí nes instalaciones de Valgrande-Payares (que la mesma Alministración reconoz como deficitaries).

A pesar de lo que s'anunció, el proyectu de presupuestos pal asturianu ye continuista cola xestión nefasta d'Ana González, Alejandro Calvo y Ana Fueyo -anteriores responsables de la Conseyería, Viceconseyería y Dirección Xeneral, respectivamente-, que na llexislatura pasada foron recortando y esmantelando lo poco que s'algamara hasta la fecha. Y ye que les partíes actuales nun son más qu'un corta y apega de los presupuestos anteriores. Mesmamente, nún de los puntos fálase de cumplir col Plan de Normalización Social del Asturianu, un plan que tuvo en vigor ente 2005 y 2007. Cuando entra en detalles nes midíes, vemos con decepción que ye más de lo mesmo: dizse que se va “fomentar progresivamente” l'usu institucional y públicu del asturianu y del gallego-asturianu. Llevamos 20 años "fomentando progresivamente" y ye abondo con sentir cualquier intervención pública de los conseyeros -inclusive'l propiu conseyeru d'Educación- o prender la RTPA pa ver en qué se traduz esa "progresividá". Palabres bones y vacies en favor del idioma, pero sentir falar n'asturianu, non.

Ye decepcionante tamién el presupuestu dedicáu a la música n'asturianu, cuando ye un sector qu'en festivales como Lorient o'l Liet Asturies ponse nel mapa mundial. Sicasí, namás va tener una partida de subvenciones pal añu de 20.000 euros, que, pa facese una idea de la ruindá de la cantidá, ye trés veces menos de lo que cobra un director xeneral.

Hai partíes pa servicios de normalización nuevos, pero la Rede de Normalización nos Conceyos sigue ensin esistir con entidá xurídica y nun hai partíes pa que puedan facer campañes; tampoco nun vuelven les ayudes al audiovisual n'asturianu, condenando a los cineastes comprometíos col nuestru idioma a depender d'una RTPA dirixida por xente qu'agora diz ser “partidario” del asturianu, pero qu'en cuatro años nun fixo nada por ello. El resultáu pue vese na programación del Día d'Asturies del FICXixón, onde yá nun hai curtios o documentales rodaos n'asturianu, cuando hai años llegaben a ser mayoría.

Especialmente grave ye qu'en tol proyectu de presupuestos nun haya nenguna referencia a la educación, alfabetización, formación del profesoráu o tresmisión interxeneracional del asturianu, cosa que sí se fai col inglés. Nesit sentíu, nun se pue dexar de llau que pal deprendimientu de llingües estranxeres hai una partida de 5.651.786 euros, lo que s'esfrona colos 1.570.664 pa la “promoción” de les nuestres “modalidades lingüísticas” (sic), como define'l proyectu de presupuesos al asturianu, atentando contra la llexislación vixente asturiana y europea. Tampoco nun parez esistir l'asturianu pa la Universidá d'Uviéu, porque namás se contemplen ayudes pa deprender inglés nel estranxeru. L'asturianu, la llingua que por llei tien qu'investigar, enseñar, protexer y divulgar, nun cuenta. Quier dicise, qu'a pesar d'haber un apartáu nos presupuestos dedicáu a la Dirección Xeneral de Planificación Llingüística, el Gobiernu, el PSOE y IX faen como que l'asturianu nun existe fuera d'esi requexu: nun hai tresversalidá, dalgo que sí hai, por exemplu, nes polítiques p'acabar col llinguaxe sexista. Ye evidente qu'hai qu'educar na igualdá, pero tamién nel apreciu a la llingua propia.

La falta de tresversalidá pue vese tamién n'otres direcciones xenerales de la mesma Conseyería d'Educación y Cultura -nin falar yá d'otres partes de l'Alministración, que nin respeten la llegalidá vixente en materia toponímica-. Asina, na cartera que dirixe Genaro Alonso hai 110.000 euros pa mercar fondos pa les biblioteques públiques, pero nun se cita en nengún sitiu la existencia de la lliteratura n'asturianu. Mesmamente, pa la execución d'acciones de fomentu de la llectura esisten dellos órganos d'execución, que van dende l'alministración local al Muséu de Grandas pasando pel RIDEA, pero ehí nun aparez l'Academia de la Llingua Asturiana nin nengún otru organismu rellacionáu cola nuestra lliteratura. Hai que destacar tamién que, al revés de lo que pasa con otros organismos públicos como'l RIDEA (185.000 euros), la OSPA (5.000.000 euros), el Conseyu de la Mocedá -renomáu nos presupuestos como "Consejo de la Juventud"- (354.000 euros) o'l Conseyu Económicu y Social (758.000 euros) -consideraos nel proyectu de presupuestu como entidaes autónomes con unos oxetivos marcaos-, l'Academia de la Llingua Asturiana (180.000 euros) sigue nun llimbu xurídicu y depende económicamente del presupuestu de la Dirección Xeneral de Planificación Llingüística, cola mesma figura alministrativa, por exemplu, que'l Serviciu de Normalización de Llanera.

Al empar, nel apartáu dedicáu al apoyu a les industries creatives, fálase de les artes escéniques, de ciclos de cine, d'eventos culturales, del fomentu de la llectura, de danza, d'equipamientos nuevos... Too ello ensin facer referencia a la existencia de la llingua asturiana y de l'actividá que xenera, polo que, siguiendo pel camín marcáu nos años anteriores, va actuase como si Asturies fora un país monollingüe, una provincia castellana más. Ta claro que nesti Gobiernu y na so Conseyería d'Educación y Cultura, una cosa ye la cultura, que ye dalgo tresversal, en castellanu, y que merez el compromisu de tol Executivu, y otra cosa ye l'asturianu y les sos cosines, que yá tien una Dirección Xeneral pa entretenese neso.

Insistimos: la dotación presupuestaria pa la normalización del asturianu ye ridícula, insuficiente y decepcionante. Nun sería tan ridícula si hubiera tresversalidá, si les acciones normalizadores tuvieren presentes en toles conseyeríes, pero yelo porque lo del asturianu sigue siendo cosa namás de la Dirección Xeneral. Ye insuficiente porque con eses cantidaes, básicamente les mesmes de la llexislatura anterior, poca incidencia va haber na sociedá y na industria cultural n'asturianu. Y ye decepcionante porque depués del pactu PSOE-IX anunciárense aumentos sustanciales y compromisu presupuestariu... pero vemos qu'al final fíxose caldu. Con estos presupuestos tan probes, va tener qu'haber muncha planificación, pero normalización va haber bien poco.